Skipnavigation Virtuelles Museum zur Geschichte Mecklenburgs und Vorpommerns

Springe direkt zu:

Menü öffnen

1700 bet 1750

Bild
Radhuus Boizenburg, 1711 buugt

De "Hamborg‘sche Vergliek"“ deilt dat Land 1701 tau‘n drütten Mal. Dat Herzogtum Mäkelborg-Strelitz ward ut dat Land Stargard un dat Fürstentum Ratzborg tausamenschutert. De Herzog Friedrich Wilhelm regiert Mäkelborg-Schwerin. Up em folgt 1713 Karl Leopold, oewer hei ward 1728 vun den Kaiser Karl VI. wägen Renitenz suspendiert. De Brauder Christian Ludwig stiegt denn 1747 up sienen Thron.

De Herzog Adolf Friedrich II. buugt Niegenstrelitz as Residenz up. De beiden Herzög‘ bringen de Produktschion vun Wull, Dauk, Tabak, Glas un Sied‘ vöran. Schwerin verlööft, dat in de Schelfstadt frische Kooplüüd tautrecken dörben. Tabak, Holt, Kuurn un Glas warden oewer Rostock, Lübeck un Hamborg in‘t Utland verköfft.

Je 10% vun Grund un Bodden hüürn de Städte un de Lannesklöster tau. 40% verpachten de Herzög‘ as Domanium. 600 Eddellüüd läben up 1000 Gäuder un deilen sick de annern 40% vun‘t Land. De Barockschlötter un Herrnhüüser hebben schmucke Parks. De niege holstein‘sche Koppelwirtschaft deilt dat Land, dat bebuugt ward, in soeben bet twölf Schläg‘.

Bild
Schlott Griebenow 1709 för Carl Gustav Rehnskiöld buugt, Stich vun Alexander Duncker

Dörch den Nordischen‘ Krieg (1700-1721) ward Schwed’sch-Pommern dörch russisch‘, prüß’sche un Truppen ut Sachsen besett‘. Rügen ward dörch de Dänen innahmen.

Karl XII. kümmt in dissen Krieg üm. Siene Süster Ulrika Eleonore (1688-1744) folgt em för twei Johren up denn Thron, bet sei dat Amt an ehren Mann afgiwwt. Œwer hei verliert nah denn Nuurdischen Krieg Stettin, Anklam, Demmin; Usedom un Wollin an de Prüßen. König Friedrich Wilhelm I. (1688-1740) ward de Lannesherr in Prüß’sch-Vörpommern. Em folgt sien Sœhn Friedrich II. (de Grot) (1712-1786) nah.

In Stettin residiert de Kriegs- un Domänenkammer as Zentralverwaltung. För Rechtspräken, Kirch un Schaul is de Regierung taustännig. Dat Militär vun de "Königlich Prüß’schen Markgräflichen Bayreut’schen Regiment Dragoner" sitten in Pasewalk. In de Gägend wahnen kumm Lüüd, dorüm ward worben, dat Lüüd ut Polen un ut Holland sick dor wat upbuugen süllen. In Stettin ward sogor ‘ne Kolonie Franzosen ansiedelt. Friedrich de Grot hett nix gägen all de verschieden Religionen un halt sogor kathol‘’che Familien ut de Pfalz in de Gägend nüürdlich vun Pasewalk.

Dörch de Privilegien för de Landstänn‘ kriegen de Landeddellüüd dat grote Seggen, möten oewer liekers Stüern betahlen. Dat Lüüd liefeigen sünd, ward noch eins ünnersträken. Barockschlötter, de hüüt noch Bedüüdung hebben, warden buugt. Warden ok ümmer noch Glashütten upbuugt un Sump un Muur ward drögleggt, dat’n dor wat mit anfangen kann.

Schweden buugt allens, wat mit Hannel un Verkiehr tau daun hett, ümmer bäter ut. In Barth hett de Schipperie mit Sägelschäpen ‘n groten Upschwung nahmen. För Schwed‘sch-Pommern kriggt ‘ne Wull- un Tüügmanufaktur ‘n Privileg. In Stralsund ensteiht ‘ne Fabrik för Stärke. Liekers möten 15 vun 20 Hannelshüüser Bankrott anmellen. De Schweden buugen de Stadt tau ehre Hauptfestung ut. Schanzen vör de Stadtpuurten verännern de Ümfatung. De Gägend ward tau de Kuurnkamer vun Schweden. Vun dor kamen 50% vun all dat Kuurn, wat bruukt ward. Up de Insel Rügen ward Kried afbuugt, dormit sei dorvun Branntkalk maken koenen.

De Latiensch Schaul wannelt sick üm tau ‘ne Börgerschaul, wo Düütsch as Sprak vun de Kanzleien un vun de protestantisch Kirch liehr ward.

An de Universität in Griepswold sünd Schwed‘sche Studenten inschräben. Ein nieget Hauptgebüüd ward hochtreckt. De Kiehrsiet is, dat väle Wätenschaftlers nah Schweden hen afwannern. 1733 stift‘ de König in Barth ‘n Stift för Eddelfrolleins. In Putbus ward dat Schlott vun den Grafen dor utbuugt.

De schwulstige Läbensoort bringt ümmer wedder Verordnungen gägen "Fräterie, Suuperie, Oewernäsigkeit, Jieper up Sex un Slägerie". De Schwed’sche König ordnet 1736 "anstännig Sporsamkeit" an.