Hans Fallada "Żelazny Gustaw" ("Der eiserne Gustav")

• 1937 rok, wydawnictwo Rowohlt, Okładka: prof. E.M. Weiß, zastosowano wycinankę Ernsta Moritza Engert. Wydanie polskie: przeł. Emilia Bielicka i Teresa Jętkiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.

W 1937 roku Fallada podpisał umowę na napisanie sagi rodzinnej, która miała rozgrywać się w latach 1914-1933. Na jej podstawie miał z kolei powstać film z Emilem Janningsem (wielka gwiazda ówczesnego kina oraz pierwszy zdobywca Oscara dla najlepszego aktora). W ten sposób powstała książka „Żelazny Gustaw”, którą Fallada wbrew umowie zakończył na 1928 roku: z pojednawczą podrożą Żelaznego Gustawa w powozie konnym do Paryża. Tym samym ściągnął na siebie niezadowolenie aparatu władzy, który chciał widzieć, jako zakończenie książki, przekształcenie tytułowego bohatera w narodowego-socialistę.

Fallada, któremu nie w myśl było „przed tronami tyranów, bezsensownie, z korzyścią dla nikogo” i „ze szkodą dla swoich dzieci, dać się zarżnąć”, przerobił manuskrypt i dostarczył nowe zakończenie, które bardziej spodobało się zleceniodawcom (nazistom) i w którym bohater jest otwarty na idee narodowego-socjalizmu. Projekt filmu zakończył się niepowodzeniem.